ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ”ΠΟΛΙΤΕΙΑ” ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Η Πλατωνική Πολιτεία είναι ένα ουτοπικό πολιτικό σύστημα που αποσκοπεί σε μία ηθική εναρμόνιση ατόμου και της  συλλογικότητας . Το έργο αυτό  του Πλάτωνα  είναι  το κορύφωμα των διαλόγων του. Εξετάζει το δίκαιο. Επειδή όμως η δικαιοσύνη ενσωματώνεται στην πόλη , ο φιλόσοφος δημιουργεί μια φανταστική πόλη , της οποίας οι νέοι διαπαιδαγωγούνται με μεγάλη επιμέλεια , για να κατακτήσουν τις τέσσερις αρετές ,τη σοφία , την ανδρεία , τη σωφροσύνη και τη δικαιοσύνη. Με τον τρόπο αυτό εκφράζει ο Πλάτωνας τις πολιτικές , ηθικές και παιδαγωγικές ιδέες μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της φιλοσοφίας του. Το έργο γράφτηκε πριν από το δεύτερο ταξίδι του Πλάτωνα στη Σικελία (366 π.Χ.).

Στο άρθρο αυτό σας παραθέτω ένα κείμενο από εργασία μου στο Πανεπιστήμιο και αφορά την ανάλυση του Βιβλ. Ι’. Το βιβλίο αυτό είναι  σαν ένα παράρτημα , που συμπληρώνει μερικά από τα σημεία της συζητήσεως. Έτσι ξαναγυρίζει ο Πλάτωνας με μεγάλη σφοδρότητα εναντίον της ποιήσεως, η οποία διαταράσσει , όπως λέει, την πολύτιμη αρμονία της ζωής. Η αρχαία αυτή τέχνη τροφοδοτείται από τον παλιό μύθο, ο οποίος όμως είναι ανεπαρκής για το νέο πλατωνικό κόσμο. Γι’ αυτό χρειάζεται νέος μύθος, που να συμβολίζει και να εκφράζει τον πλατωνικό συνδυασμό  αρετής , φρονήσεως και ευδαιμονίας. Ο μύθος αυτός διατρέχει όλο το έργο και ολοκληρώνεται στο δέκατο βιβλίο, όπου ζωντανεύονται οι αμοιβές του δικαίου και γενικά οι περιπέτειες της ψυχής στον άλλον κόσμο, αφού προηγουμένως καταδείχτηκε η επίγεια ευδαιμονία του δίκαιου ανθρώπου. Τέλος όχι η πάλη των τάξεων αλλά η ΠΑΙΔΕΙΑ και η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ θα κάνουν την άριστη πολιτεία. 

  Η Πολιτεία του Πλάτωνα χαρακτηρίστηκε σαν ουτοπία. Ο Πλάτων όμως πιστεύει ότι το σχέδιο της πολιτείας που αναπτύσσει στηρίζεται σε λογικές βάσεις. Έχει βεβαία ο ίδιος συνείδηση ότι άλλο είναι το σχέδιο <<το λόγω>> και άλλο η πραγμάτωση του <<το έργο>>. Το σχέδιο όμως αυτό του Πλάτωνα περιέχει βασικά νοήματα περί Πολιτείας τα οποία διατηρούν και σήμερα αμείωτη τη σημασία τους. Πρώτα είναι η έννοια της πολιτικής κοινότητας της οποίας η σημασία είναι αμετάβλητη μέχρι σήμερα. Έπειτα  είναι η αρχή της κατανομής της εργασίας , η αρχή ότι πρέπει να επικρατούν οι άριστοι (αξιοκρατία).Ακόμη η αρχή που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η πολιτική εξουσία πρέπει να συμπίπτει με την πνευματική ανάπτυξη και ικανότητα. Τέλος η βασική αρχή ότι η Πολιτεία στηρίζεται στην Παιδεία.                                                                                                 

  Καμιά από αυτές τις αρχές δεν έχει χάσει τη σημασία της , αντιθέτως σήμερα είναι πολύ πιο συνειδητές από άλλοτε. Και τελευταία θα σταθούμε στο γεγονός της έλλειψης δουλών , δεν υπάρχουν δούλοι στην Πλατωνική Πολιτεία πράγμα που αποσιωπούν σκόπιμα οι κατήγοροι του Πλάτωνα. Βεβαία υπάρχουν και αρνητικά σημεία , σημεία που δεν μπορούν να γίνουν δεκτά , όπως η κοινοκτημοσύνη των γυναικών και των παιδιών στην τάξη των φυλακών , η προγραμματισμένη συνεύρεση των δυο φυλών , η κατάργηση της ιδιοκτησίας στα ανώτερα πνευματικά άτομα. Αυτά όμως τα σημεία δεν πρέπει να μας παρασύρουν ώστε να παραγνωρίσουμε τα θετικά στοιχειά της Πλατωνικής Πολιτείας που πάνω από όλα είναι ένα αριστούργημα του έντεχνου λόγου.