Συνεισφορά Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου στους νέους σήμερα

Συνέντευξη με την κ.Μαρίνα Μαλένη (Λειτουργός Θεατρικής Ανάπτυξης με δράση στα εκπαιδευτικά προγράμματα για νέους & τις ευρωπαϊκές συνεργασίες στον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου)

Το θέατρο όπως και κάθε άλλη καλλιτεχνική έκφραση αποτελεί μέσο έκφρασης , επικοινωνίας , δημιουργίας, επιμόρφωσης αλλά και αντίστασης. Κάθε εποχή ενέχει δικούς της κινδύνους και δικές της ανάγκες. Θεωρείτε ότι στη σημερινή εποχή έχουν φθαρεί οι αξίες της κοινωνίας; Και αν ναι με ποιόν τρόπο το θέατρο συμμετέχει στη διαφοροποίηση της κοινωνίας σήμερα και ειδικότερα εδώ στην Κύπρο;

κ. Μαλένη: << Θεωρώ ότι κάθε εποχή έχει θέματα τα οποία η κοινωνία καλείται να τα αντιμετωπίσει αλλά κύρια οι άνθρωποι του πνεύματος καλούνται να  ηγηθούν τις σκέψεις ή των σκέψεων ή των προτάσεων ή των τρόπων αντίδρασης  με τους οποίους  η κοινωνία θα αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα.

Νομίζω ότι το θέατρο σε κάθε εποχή αλλά ίσως σήμερα περισσότερο από ποτέ -και θα εξηγήσω γιατί- είναι πολύ σημαντικό  (στην αντιμετώπιση εννοώ αυτών των θεμάτων που μπορεί να υπάρχουν ) ειδικά σε μια εποχή όπου οι γρήγοροι ρυθμοί και η ταυτόχρονη εκτέλεση πολλών εργασιών μαζί  το multitasking  και το πιο απρόσωπο αν θέλετε έχει επικρατήσει , πράγμα το οποίο είτε το εντοπίζουμε είτε όχι ως άτομα, εξακολουθεί να ισχύει.

Θεωρώ λοιπόν ότι η τέχνη του θεάτρου  που δεν έχει να κάνει με μια οθόνη –χωρίς να υποτιμώ τις τέχνες που έχουν να κάνουν με τις οθόνες ή τις ίδιες τις οθόνες, απαραίτητες και καλοδεχούμενες όταν έχουν τη σωστή χρήση– αλλά θεωρώ ότι η τέχνη του θεάτρου που είναι μια ζωντανή τέχνη επικοινωνίας άμεσης, ανάμεσα σε ανθρώπους που συναθροίζονται για κάτι κοινό για να εισπράξουν την πρόταση άλλων ανθρώπων για επικοινωνία είναι πάρα πολύ πολύτιμη, είναι μια διαδικασία που εμπεριέχει πάρα πολλά χρήσιμα πράγματα τόσο για αυτούς που κάνουν θέατρο όσο και για αυτούς που παρακολουθούν θέατρο. Και έτσι νομίζω ότι, ναι, παραμένει ένας πάρα πολύ δυνατός πυρήνας και πομπός συνάμα ιδεών , επικοινωνίας και προτάσεων  για να εντοπίσει κάποιος πράγματα είτε καλώς είτε κακώς έχοντα  και να τα διαχειριστεί καλύτερα.>>

Ποιος ο στόχος ανάπτυξης για το 2018-2019 για  το θεατρόφιλο κοινό της Κύπρου;

κ. Μαλένη : <<  Για τη θεατρική ανάπτυξη που εμείς δουλεύουμε αυτή τη χρονιά έχουμε βάλει πλώρη και για πράγματα που συνεχίζουμε και για πράγματα καινούρια που νομίζουμε ότι θα προσφέρουν στον κόσμο που αγαπάει το θέατρο και ψάχνει για διέξοδο πάρα πολλά αλλά και διαφορετικές εναλλακτικές.

Γενικοί στόχοι ανάπτυξης : αυτή τη στιγμή μας βρίσκει σε μια στιγμή αξιολόγησης και επαναπροσδιορισμού  τόσο των συνεχιζόμενων δράσεων όσο και των καινούριων. Έχουμε επιτύχει ένα πολύ φιλόδοξο ευρωπαϊκό πρόγραμμα  διεθνούς συνεργασίας για το οποίο είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι γιατί σίγουρα θα προσφέρει ευκαιρίες στον κόσμο της Κύπρου και διάδραση με καλλιτέχνες και φοιτητές από το εξωτερικό. Διευρύνουμε ορίζοντες και προσπαθούμε να ανοίγουμε περισσότερες γέφυρες επικοινωνίας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. >>

Όπως ενημερωθήκαμε από την πολύ οργανωμένη και εμπλουτισμένη σελίδα του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου υπάρχει μια σειρά από δράσεις που σκοπό έχουν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για μια πιο στενή σχέση της νεολαίας με το θέατρο.  Θα θέλατε να μας πείτε για τις δραστηριότητες αυτές : α.Επιχορηγήσεις της Θεατρικής Δημιουργίας, β. Θέατρο στα Σχολεία, γ.Ερασιτεχνικό Θέατρο και δ. Ευρωπαϊκές Συνεργασίες ;

<< Όσον αφορά τις επιχορηγήσεις δεν είναι κάτι που απευθύνεται αποκλειστικά – αυστηρά στους νέους αλλά είναι ένα πρόγραμμα, το πρόγραμμα ‘’ΘΥΜΕΛΗ’’, μέσα από το οποίο ο ΘΟΚ θέλει να στηρίξει τη θεατρική ανάπτυξη και να μοιραστεί την αποστολή του για καλλιέργεια του θεάτρου στην Κύπρο. Αυτός είναι στόχος του ΘΟΚ που αναφέρεται στο νόμο και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Θέλει να μοιραστεί αυτή του τη δραστηριότητα, του ανεβάσματος παραστάσεων και με άλλους  θιάσους στηρίζοντας συνάμα την πολυφωνία τη στήριξη των νέων δημιουργιών , τη στήριξη ιστορικών ομάδων και γενικότερα την προσφορά στο κοινό της Κύπρου και δε λέω στο θεατρόφιλο κοινό γιατί στόχος είναι να διευρύνεται συνέχεια αυτό το κοινό, την προσφορά λοιπόν στο κοινό της Κύπρου πολλών ποιοτικών επιλογών σε σχέση με το θέατρο. Αυτό είναι το σχέδιο ΄΄ΘΥΜΕΛΗ΄΄ , είναι στον τέταρτο χρόνο λειτουργίας του και ως δείχνουν τα αποτελέσματα όντως φαίνεται να επιτυγχάνεται ο στόχος του με ολοένα και περισσότερες ομάδες, ολοένα και περισσότερες παραγωγές , με πολύ καλές παραστάσεις και σίγουρα με πληθώρα επιλογών για τον κόσμο.

 Σε ότι αφορά το Σχολικό  Θέατρο : Ο ΘΟΚ μαζί με το Υπουργείο Παιδείας συνεργάζεται πάρα πολύ στενά. Για το θέατρο στα σχολεία ευρύτερα  αυτό σημαίνει πέρα από τη διοργάνωση των Παγκύπριων σχολικών αγώνων θεάτρου, που είναι ετήσιος θεσμός και αυτός με μεγάλη επιτυχία γιατί εμπλέκονται πάρα πολλά σχολεία,  πέρα των εξήντα σχολείων, είναι ένας θεσμός που ανοίγει το θέατρο και δίνει το δικαίωμα στα σχολεία να συμμετέχουν σε ένα  φεστιβάλ το οποίο γίνεται Παγκύπρια με εκπαιδευτικό χαρακτήρα γιατί αφενός η δουλειά γίνεται από την ομάδα του σχολείου και αφετέρου υπάρχει μια επιτροπή ειδικών η οποία πάει και βλέπει όλες τις παραστάσεις και δίνει εποικοδομητικά σχόλια στην ομάδα έτσι ώστε να υπάρχει μια εκπαιδευτική διαδικασία. Πέρα από τους αγώνες λοιπόν υπάρχει η διοργάνωση εργαστηρίων , υπάρχει η επιμόρφωση καθηγητών και δασκάλων στην οποία δίνουμε μεγάλη σημασία γιατί πιστεύουμε ότι  είναι το Α και το Ω ώστε να συνεχίσουν τα πράγματα να αναπτύσσονται. Θυμάμαι όταν πρωτοήρθα στον ΘΟΚ, δεν υπήρχε ούτε η τάση που υπάρχει τώρα και των γονιών να αναγνωρίσουν την αξία του θεάτρου και να βάλουν τα παιδιά τους σε εργαστήρια θεάτρου ή να τα ενθαρρύνουν να είναι σε μια διαδικασία θεατρική αλλά ούτε και αρκετές ευκαιρίες να επιμορφωθούν οι εκπαιδευτικοί που είναι οι καλύτεροί μας σύμμαχοι στην θεατρική αγωγή. Γενικότερα προσπαθούμε να προσφέρουμε και να είμαστε ανοιχτοί, σε επικοινωνία με τον κύκλο του σχολείου και προσπαθούμε να βοηθήσουμε σε όποια ανάγκη παρουσιαστεί είτε με επισκέψεις σχολείων που γίνονται εδώ στο κτίριο  και ξεναγήσεις είτε  με  εκπαιδευτικά προγράμματα είτε με δικές μας επισκέψεις στα σχολεία.

Υπάρχει μεγάλη προσέλευση από τα σχολεία στο θέατρο;

κ. Μαλένη: <<Ναι ευτυχώς υπάρχει και στο ΘΟΚ και σε άλλους θιάσους και ευτυχώς πάνε τα παιδιά θέατρο με το σχολείο γιατί και για κάποια παιδιά είναι η  μόνη ευκαιρία να πάνε θέατρο. Σε ότι αφορά το ερασιτεχνικό θέατρο διοργανώνουμε κάθε χρόνο το Παγκύπριο φεστιβάλ καλλιτεχνικού θεάτρου το οποίο έχει κλείσει τριάντα χρόνια και πάμε για το 31^ο  φεστιβάλ.  Με το 31^ο φεστιβάλ έχουμε αλλάξει λίγο τη μορφή λειτουργίας του προσφέροντας στα σχήματα την ευκαιρία όχι μόνο μιας εποικοδομητικής κριτικής από την κριτική μας επιτροπής στο τέλος  αλλά και μιας διαδικασίας όπου μπορούν τα σχήματα αν το χρειάζονται και αν το ζητήσουν να έχουν συμβουλές από επαγγελματίες κατά τη διάρκεια του ανεβάσματος χωρίς να παρεμβαίνουν βέβαια καθοριστικά στο ανέβασμα. Αλλά και μια διαδικασία περισσότερης προσοχής γύρω από τα κείμενα που επιλέγονται των έργων για να ανεβούν. Όπου υπάρχει η δυνατότητα και τα σχήματα οφείλουν αν παρουσιάζουν καινούριο έργο ή διασκευή να το  στείλουν πρώτα σε μας για να το διαβάσει ένας θεατρολόγος και να μπορέσει να τους πει κάποια πράγματα για αυτό. Είναι κάτι που βοηθάει τα ίδια τα σχήματα. Αυτές οι αλλαγές προέκυψαν μέσα από διαβούλευση  που έγινε με τα σχήματα και τις δικές τους ανάγκες όπως οι ίδιοι τις εξέφρασαν. Τώρα διανύουμε το 31^ο φεστιβάλ έχουμε 27 σχήματα που έχουν δηλώσει συμμετοχή Παγκύπρια , ξεκινάμε σε 12 μέρες και εύχομαι να είναι μια ακόμα  καλύτερη διοργάνωση  από όσες έχουν προηγηθεί. Σε ότι αφορά τα Ευρωπαϊκά προσπαθούμε να έχουμε  ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας  με τις άλλες χώρες και με τους συναδέλφους στα άλλα θέατρα. Η συνεργασία μας αυτή για παράδειγμα με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα έχει να κάνει με τη σκηνογραφία ως κεντρικό άξονα γιατί προτάθηκε από την Quadrennial Πράγας στην οποία συμμετέχουμε εδώ και πολλά χρόνια ως η εθνική συμμετοχή της Κύπρου και μας προτάθηκε να συμμετέχουμε μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο.  Το πρόγραμμα ονομάζεται ‘’ Emergence’’ και στο πλαίσιο αυτού θα υπάρξουν αρκετές και ανταλλαγές και ευκαιρία διάδρασης και δημιουργίας με καλλιτέχνες από άλλες χώρες. >>

 Με ποιόν τρόπο θεωρείτε ότι τα εργαστήρια της Τετάρτης μπορούν να εντρυφήσουν στις απόψεις ή τον χαρακτήρα των νέων που συμμετέχουν;  Καθώς όπως γνωρίζουμε για να υπάρξει μεταβολή πρέπει πρώτα να υπάρξει αυτογνωσία – γνώση του εαυτού . Μπορούν επομένως οι νέοι και με ποιόν τρόπο μέσα από το θεατρικό καταφύγιο  να αποκτήσουν την αυτογνωσία για να μπορέσουν να μεταβάλουν τον εαυτό τους με βάση τις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας;

κ. Μαλένη: <<  Να πω για τα εργαστήρια της Τετάρτης ότι ξεκίνησαν μετά την οικονομική κρίση ακριβώς από μια ανάγκη μας να βοηθήσουμε και να είμαστε αλληλέγγυοι με όποιο τρόπο μπορούμε.  Άρα τι ήταν αυτό που είχαμε  και μπορούσε να μοιραστεί ο καθένας; Με αυτή την έννοια αποφασίσαμε να προσπαθήσαμε να μοιραστούμε θεατρική γνώση. Τα εργαστήρια ξεκίνησαν από μια τάση να δούμε γύρω μας τι υπάρχει, τι συμβαίνει και πώς μπορούμε εμείς να συνεισφέρουμε θετικά σε αυτό. Αυτό συνεχίζεται με τα εργαστήρια τα οποία σε ένα μεγάλο κομμάτι τους έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων , σε ένα άλλο μεγάλο κομμάτι τους έχουν να κάνουν με την προσφορά γνώσης σε εκπαιδευτικούς για το πώς μπορούν να αξιοποιήσουν το θέατρο και το θεατρικό παιχνίδι και στα μαθήματα αλλά και στον τρόπο προσέγγισης των παιδιών και των μαθητών τους. Τα εργαστήρια επίσης έχουν να κάνουν με κάτι πολύ βασικό: όταν μαζευόμαστε στο καταφύγιο  κάθε Τετάρτη -διαφορετική ομάδα κάθε φορά γιατί είναι αυτοτελή τα εργαστήρια- είμαστε μια ομάδα ανθρώπων που για ένα τρίωρο έχουμε αποφασίσει να κλείσουμε τον κόσμο έξω να συγκεντρωθούμε σε αυτό που  νιώθουμε , προσπαθούμε και θέλουμε να κατακτήσουμε και μαζί να μοιραστούμε αυτόν τον χρόνο για να γίνουμε καλύτεροι.  Άρα αυτό ταιριάζει ακριβώς με την ερώτησή σας πώς μπορεί κάποιος με τα εργαστήρια να αναπτύξει τρόπους άμυνας στο τι συμβαίνει γύρω μας στη κοινωνία μας σήμερα. Ακριβώς κάθε θεατρικό εργαστήρι επειδή είναι πρακτικό εργαστήρι έχει ως αφετηρία  να νιώσουμε χαλαρά με το σώμα μας, με την ψυχή μας, να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα εμάς και τους άλλους αποκτώντας περισσότερη ενσυναίσθηση, να βρίσκουμε τρόπους να εκφραζόμαστε καλύτερα αλλά και να ακούσουμε καλύτερα, να εισπράξουμε καλύτερα τα μηνύματα από τους άλλους, αλλά και τρόπους πρακτικούς με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε και άλλους να το κάνουν. >>

Εκτός από το να γνωρίσουμε τον εαυτό μας , μπορεί το θέατρο να σταθεί ως μέσο ανατροπής ή αποτροπής στερεοτύπων;

κ. Μαλένη: << Πιστεύω ακράδαντα πως ναι. Όταν ένας θεατής αποφασίζει  να κλείσει έξω τον κόσμο και το κινητό και ότι άλλο συμβαίνει και να κάτσει σε μια αίθουσα που χαμηλώνουν τα φώτα και αρχίζει να βλέπει τι γίνεται πάνω στη σκηνή  μπαίνει σε μια διαδικασία να δεχθεί να ακούσει και  να δει εμπειρίες, άλλους ανθρώπους άλλες καταστάσεις, μηνύματα διαφορετικά αντίθετες απόψεις από τις δικές του. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να επηρεάσει ,να ανατρέψει, έστω και αν προκαλέσει κάτι την πολύ αρνητική αντίδραση κάποιου δεν μπορεί παρά να τον εκθέσει σε μια αντίθετη ιδέα…αυτό και από  μόνο του είναι αρκετό, γιατί το πρώτο στάδιο είναι να εκτεθεί κάποιος σε μια άλλη ιδέα διότι  πολλοί κλείνουμε τα αυτιά μας. Εμείς ζήσαμε πάρα πολύ έντονα  αυτό το παράδειγμα με μια παράσταση πριν μερικά χρόνια  με τίτλο ”ΠΟΙΟ ΣΩΜΑ;” με τις συγγραφείς του έργου Κορίνα Κονταξάκη  και Ελένη Κοσμά στο θέατρο  Αποθήκες και με θέμα την  δυσφορία φύλου.  Έργο με πάρα πολλή επιτυχία, δημιούργησε γέφυρες πόσο μάλλον τη στιγμή που ο ήρωας και η  αφορμή ήταν υπαρκτό  άτομο που ζούσε ανάμεσά μας, λειτούργησε θετικά τόσο για την οικογένειά του όσο και για τον κόσμο με έναν τρόπο υγιή και θετικό και χωρίς να επιβάλλει κάτι  απλά προσπαθούσε να πει ότι ‘δέξου είμαι και εγώ εδώ’. Υπάρχει στον καθένα η αξία και η αυτοεκτίμηση απλά χρειάζεται χρόνος και τρόπος για να τα ανακαλύψουμε.  Καθώς υπάρχει  και μπορεί μέσω της ενασχόλησης με το θέατρο  να ανακαλυφθεί η αυτοεκτίμηση. >>

Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο εσείς;

κ. Μαλένη: << Οι ερωτήσεις σας είναι πολύ καλές και περιεκτικές και  φανερώνουν μια εμβάθυνση στη δουλειά μας και σας ευχαριστώ για αυτό. Θα ήθελα ακόμη να καλέσω τον κόσμο να αγκαλιάσει το θέατρο περισσότερο και  να έρθει γιατί έχει μόνο να κερδίσει. >>

 Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο σας κ. Μαρίνα Μαλένη. Σας ευχόμαστε να συνεχίσετε το σπουδαίο και δημιουργικό έργο σας με τόση αγάπη και αφοσίωση όση εξέλαβα από τη σημερινή μας συνάντηση.